نوشتار پیش رو نمود استمراری در گویش لری بالاگریوه را برپایة رویکرد دستور شناختی (لانگاکر، 1982؛ 2001) بررسی کرده است. در گویش لری بالاگریوه، زمان حال استمراری با استفاده از تکواژ hɑ که برگرفته از فعل hɑ se «خواستن» است، ساخته می شود و برای ساخت گذشتة استمراری از تکواژ he استفاده می شود. به این ترتیب، دلایل محدود شدن کاربرد فعل کمکی hɑ se برای ساخت حال استمراری مورد بررسی قرار می گیرد. برای انجام این پژوهش، (820) جملة نمونه از روستاهای اطراف خرم آباد جمع آوری شده و برای تحلیل داده ها از روشی توصیفی-تحلیلی برپایة دستور شناختی استفاده شده است. داده ها نشان داده اند که هر تکواژ کاربرد متفاوتی دارد، زیرا تکواژ hɑ بر وقوع رویداد یا عملی در زمان حال دلالت دارد، در حالی که he برای بیان استمرار یا تکرار عمل به کار می رود؛ افزون بر این، هر دو تکواژ برای تولید فرایند های ناقص از محمول های کامل استفاده می شوند؛ همچنین، نفی ناپذیری، استمرارپذیری محمول ایستا به صورت حال کامل و کاربرد هم زمان هر دو تکواژ در برخی از صورت های زمان حال ازجمله ویژگی های منحصربه فرد ساختار استمراری در گویش لری بالاگریوه است.

لطفا برای مشاهده چکیده به متن کامل (PDF) مراجعه فرمایید.

مقاله­ حاضر به توصیف سه ویژگی صرفی حرف تعریف، تکواژ جمع و نشانه مفعولی در گویش لری بالاگریوه اختصاص دارد. این پژوهش رویکردی توصیفی-تحلیلی به سه مقوله­ مذکور دارد و برای جمع ­آوری داده­ ها با گویشوران لر مصاحبه ­هایی انجام گرفته است. تکواژ­های جمع در این گویش به صورت-yɑ و ʊ هستند و شباهت­ هایی با تکواژ­های ها و-ان در فارسی وجود دارد. تکواژ-en یا-n در لری بالاگریوه نشانه­ مفعول است و ویژگی­های خاصی را در ترکیب نشان می­دهد که از آن جمله می­توان به ترکیب آن با صفات ملکی در حالت جمع و نه مفرد اشاره کرد. نکره در لری بالاگریوه با ɪ و در حالت صفتی با ɜː بیان می­شود در حالی که معرفه با-ke به کار رفته و در حالت صفتی به همراه-e به کار می­رود. تکواژ معرفه-ke بیشتر بیانگر دانش مشترکی است که گویشوران از قبل به اشتراک گذاشته ­اند در حالی که معرفگی با-e به اسمی بازمی­گردد که هم ­اکنون قابل مشاهده است و یا هم ­اینک با آن آشنا شده ­اند. ساخت معرفه و نکره در لری بالاگریوه کاملاً از صورتهای فارسی متمایز است.

هدف از نگارش این مقاله، شناسایی برخی از فرایندهای واجی موجود در همخوان های گویش لری بالاگریوه و مقایسه آن با فارسی معیار است. لری بالاگریوه گویش قومی با همین نام است که در مناطق جنوب و جنوب شرقی لرستان، جنوب و شرق ایلام و شمال خوزستان سکونت دارند. این گویش یکی از دو گونه رایج لری در شهر خرم آباد استان لرستان است. داده ها از طریق مصاحبه با چهار گویشور، هریک به مدت یک ساعت، گردآوری شده است. به علاوه، یکی از نگارندگان نیز گویشور این گویش است. داده ها برمبنای الفبای بین المللی IPA آوانگاری شده و روش پژوهش توصیفی- تحلیلی است. فرایندها در چارچوب واج شناسی زایشی و واج شناسی خودواحد ارائه می شوند. فرایندهای همگونی، ناهمگونی، خنثی شدگی، تضعیف، حذف، درج و قلب از فرایندهای همخوانی بررسی شده در این مقاله هستند. به منظور یافتن فرایندهای واجی، به جز مطالعات آوایی، برخی ملاحظات ساخت واژی نیز به ضرورت تحقیق در این بررسی گنجانده شده است. در این گویش فرایندهای تضعیف و حذف از سایر فرایندها فعال ترند.

نظریه گروه نقشی حرف تعریف یکی از تعدیل های صورت گرفته در نظریه حاکمیت و مرجع گزینی است که در توصیف و تحلیل گروه اسمی، تحول عمده ای پدید آورد. به طور مثال مجموعه ای از فرافکنی های نقشی خاص در سطوح بالاتر از اسم به کار می رود. درسطح بالاتر از گروه اسمی در گویش لری خرم آبادی، گروه های نقشی شمار، حرف تعریف و اضافه به کار می رود. گروه های نقشی مربوط به اسم بر گروه اسمی هیچ گونه نقش معنایی فرافکنی نمی کنند بلکه هر کدام ویژگی های نحوی خاصی را به گروه اسمی می افزایند. گروه نقشی حرف تعریف، از راه ویژگی های نحوی خاص حروف تعریف، به گروه اسمی ساخت و معنی مناسب تخصیص می دهد. گروه اضافه نیز از راه ویژگی نحوی اضافه و رابطه افزودگی، گروه اسمی را گسترش می دهد. تحقیق حاضر، گروه های نقشی مربوط به اسم را در گویش لری خرم آبادی بررسی و توصیف خواهد کرد.

هدف پژوهش حاضر بررسی ترتیب و چینش سازه ها در گویش لری ممسنی از زبان های ایرانی جنوب غربی از منظر رده شناسی براساس الگوی گرینبرگ (1963) و الگوی اصلاح شده درایر (1992) است. داده های پژوهش به صورت کمی و کیفی از طریق مصاحبة حضوری با 45 نفر از گویشوران بومی، بدون در نظر گرفتن جنسیت در قالب 65 ساعت گفتار آزاد و 45 پرسشنامه گردآوری شد. تحلیل داده ها نشان داد که لری ممسنی در مقایسه با گروه زبان های اروپا-آسیا و همچنین در مقایسه با گروه زبان های جهان، به زبان های فعل­میانی قوی گرایش بیشتری دارد. این گونة زبانی با وجود شباهت بسیار در الگوی کلی ترتیب واژه با فارسی معیار درخصوص حروف اضافه و عناصر نحوی و توالی قید حالت و فعل تفاوت­هایی با فارسی معیار و سایر داده های رده ای جهانی دارد. برخی از حروف اضافه در لری ممسنی دارای تکواژگونه های مختلفی هستند که قبل و بعد اسم واقع می شوند. همچنین گروه حرف اضافه و قید حالت قبل و بعد از فعل واقع می شوند که مغایر با فارسی معیار است

پژوهش حاضر به شباهت ها و تفاوت های نظام نمودی در سه گونه ی مختلف زبان لری بررسی می پردازد. افزون بر طبقه بندی نظام های نمودی لری در این گونه ها، تفاوت های این نظام ها با نظام نمودی زبان فارسی نیز بررسی خواهد شد. در نوشتار حاضر، با تکیه بر نظریه ی هیوسن و بوبنیک (1997) نظام سه گانه ی نمود، شامل متکامل، نامتکامل و کامل در زبان لری بررسی خواهد شد. تفاوت اصلی صورت های نمودی لری و فارسی، در ساخت کامل لری است که در آن، ضمیر شخصی بی درنگ پس از ستاک و پیش از صورت دستوری شده ی فعل معینِ بودن، می آید. این ویژگی، به نظر می رسد بازمانده ای از نظام کنایی در زبان های ایرانی غربی باشد. از همین روست که می توان لری را در میانة طیف زبانی فارسی و کردی در زبان های ایرانی غربی دانست؛ افزون بر این، در صورت نمود استمراری لهجه های مختلف این زبان، تفاوت هایی به چشم می خورد. با اینکه این تفاوت ها را می توان در مواردی ناشی از ویژگی های خاصّ هرگونه دانست، ولی در مواردی نیز این تفاوت ها درنتیجه ی برخورد زبان ها و تأثیر زبان فارسی پیش آمده است. در گویش خرم آبادی، نمود استمراری مانند فارسی با صورت فعل معینِ داشتن به کار می رود، در حالی که در گویش بختیاری و بالاگریوه ای، این صورت متداول نیست. این تنوّع، ناشی از انتقال یک نشانه ی دستوری، از زبانی به زبان دیگر است که تأثیر زبان فارسی را بر روی گویش های مختلف زبان لری نشان می دهد.

در این نوشتارمقایسه ی دستگاه فعلی دوگونه ی زبانی سادات رضاتوفیقی و دیلی مورد بررسی قرارگرفته است. برای این که زمینه ی مناسب این مقایسه فراهم شود، فصلی به موقعیّت جغرافیایی این دو منطقه اختصاص داده شده است. در فصل سوم نشانه ها وفرایندهای آوایی بررسی شده اند تا خوانندگان با اختلافات واشتراکات آوایی لحن بیان این دو منطقه در قلمرو واژگان غیر فعلی آشنا شوند فعل در زمان های مختلف صرف شده است و در این راستا با صورت هایی از افعال که کاربرد ندارند مواجه خواهیم شد. برای فهم بهتر واژه ها و درک تلفّظ اصیل آنها آوانگاری هم شده اند. روش تحقیق در این پژوهش به صورت میدانی بوده و نگارنده با مراجعه ی مستقیم به افراد صاحب نظر و آگاه کسب اطلاع کرده است و با عنایت افراد مجرّب، نتایج حاصل را طبقه بندی کرده است. هدف از این تحقیق: بالا بردن سطح آشنایی و شناساندن نحوه ادا و صرف فعل، حفظ و پاسداشت این گنجینه های با ارزش برای انتقال به نسل جوان امروز می باشند که پیوسته می کوشند که تمایل به همرنگی با دنیای مدرن روز پیدا کنند. در این پژوهش تلاش شده است، تشریح صرف دستگاه فعلی بین دو منطقه از استان از دیدگاه زبان شناسی مورد مطالعه قرار گیرد.